アイスランド語の動詞
この項目では、アイスランド語における動詞の形態論について述べる。
総説
[編集]アイスランド語の動詞(sagnorð)は、次のような要素を持つ。
- 態 - 能動態、 中動態、受動態
- 法 - 直説法、接続法、命令法
- 時制- 現在、過去、未来、完了
- 数 - 単数、複数
- 人称 - 1人称、 2人称、 3人称
- 分詞 - 現在分詞、過去分詞、完了分詞(過去分詞の中性単数主格に一致)
(太字は、動詞の活用によって表現されるものを指す。)
また、形態的に、直説法過去時制単数の語幹をどのように形成するかによって、強変化動詞(strong verb, sterk beyging)、弱変化動詞(weak verb, veik beyging)の2つに大きく分類される。
強変化動詞
[編集]強変化動詞では、直説法過去時制単数の語幹を、語幹の母音を変えることによって形成する。強変化動詞では、4つの語幹から動詞の全形態が構成される。その語幹と、対応する形態を次に示す。(bjóða 「提供する」を例に)
- bjóð- - 直説法現在形(単数ではi-ウムラウトを伴う)、接続法現在形、命令法、現在分詞
- bauð- - 直説法過去形単数
- buð- 直説法過去形複数、接続法過去形(i-ウムラウトを伴う)
- boð- 過去分詞、完了分詞
強変化動詞における活用語尾は次のとおりである。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | -Ø | -Ø | -i | -i | -st | -st | -ist | -ist | ||
2人称 | -ur/(r)ð | -st | -ir | -ir | -Ø (ðu/du/tu) | ||||||
3人称 | -ur/r/Ø | -Ø | -i | -i | |||||||
複数 | 1人称 | -um | -um | -um | -(j)um | -um | -umst | -umst | -umst | -(j)umst | -umst |
2人称 | -ið | -uð | -ið | -(j)uð | -ið | -ist | -ust | -ist | -(j)ust | -ist | |
3人称 | -a | -u | -i | -(j)u | -ast | -ust | -ist | -(j)ust | |||
不定形 | að -a | að -ast | |||||||||
現在分詞 | -andi男性単数主格 | ||||||||||
過去分詞 | -inn男性単数主格, -in女性単数主格, -ið中性単数主格 | ||||||||||
完了分詞 | -ið | -ist |
bjóða 「提供する」の各形態は次のようになる。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | býð | bauð | bjóði | byði | býðst | bauðst | bjóðist | byðist | ||
2人称 | býður | bauðst | bjóðir | byðir | bjóð (bjóddu) | ||||||
3人称 | býður | bauð | bjóði | byði | |||||||
複数 | 1人称 | bjóðum | buðum | bjóðum | byðum | bjóðum | bjóðumst | buðumst | bjóðumst | byðumst | bjóðumst |
2人称 | bjóðið | buðuð | bjóðið | byðuð | bjóðið | bjóðist | buðust | bjóðist | byðust | bjóðist | |
3人称 | bjóða | buðu | bjóði | byðu | bjóðast | buðust | bjóðist | byðust | |||
不定形 | að bjóða | að bjóðast | |||||||||
現在分詞 | bjóðandi | ||||||||||
過去分詞 | boðinn, boðin, boðið | ||||||||||
完了分詞 | boðið | boðist |
(太字はウムラウトの影響を受けていることを表す。)
クラス1 bíta
[編集]不定形の語幹が-íCaで終わる動詞はこのクラスに属する。 語幹母音のパターンは、 í - ei - i - i となる。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | bít | beit | bíti | biti | bíst | beist | bítist | bitist | ||
2人称 | bítur | beist | bítir | bitir | bít(tu) | ||||||
3人称 | bítur | beit | bíti | biti | |||||||
複数 | 1人称 | bítum | bitum | bítum | bitum | bítum | bítumst | bitumst | bítumst | bitumst | bítumst |
2人称 | bítið | bituð | bítið | bituð | bítið | bítist | bitust | bítist | bitust | bítist | |
3人称 | bíta | bitu | bíti | bitu | bítast | bitust | bítist | bitust | |||
不定形 | að bíta | að bítast | |||||||||
現在分詞 | bítandi | ||||||||||
過去分詞 | bitinn, bitin, bitið | ||||||||||
完了分詞 | bitið | bitist |
クラス2 bjóða
[編集]不定形が-jóCa, -júCa, -úCaで終わる動詞はこのクラスに属する。 母音に応じて3つのサブパターンがある。
- -jó- : -au- : -u- : -o-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | býð | bauð | bjóði | byði | býðst | bauðst | bjóðist | byðist | ||
2人称 | býður | bauðst | bjóðir | byðir | bjóð (bjóddu) | ||||||
3人称 | býður | bauð | bjóði | byði | |||||||
複数 | 1人称 | bjóðum | buðum | bjóðum | byðum | bjóðum | bjóðumst | buðumst | bjóðumst | byðumst | bjóðumst |
2人称 | bjóðið | buðuð | bjóðið | byðuð | bjóðið | bjóðist | buðust | bjóðist | byðust | bjóðist | |
3人称 | bjóða | buðu | bjóði | byðu | bjóðast | buðust | bjóðist | byðust | |||
不定形 | að bjóða | að bjóðast | |||||||||
現在分詞 | bjóðandi | ||||||||||
過去分詞 | boðinn, boðin, boðið | ||||||||||
完了分詞 | boðið | boðist |
- -jú- : -au- : -u- : -o-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | lýk | lauk | ljúki | lyki | lýkst | laukst | ljúkist | lykist | ||
2人称 | lýkur | laukst | ljúkir | lykir | ljúk(tu) | ||||||
3人称 | lýkur | lauk | ljúki | lyki | |||||||
複数 | 1人称 | ljúkum | lukum | ljúkum | lykjum | ljúkum | ljúkumst | lukumst | ljúkumst | lykjumst | ljúkumst |
2人称 | ljúkið | lukuð | ljúkið | lykjuð | ljúkið | ljúkist | laukust | ljúkist | lykjust | ljúkist | |
3人称 | ljúka | luku | ljúki | lykju | ljúkast | lukust | ljúkist | lykjust | |||
不定形 | að ljúka | að ljúkast | |||||||||
現在分詞 | ljúkandi | ||||||||||
過去分詞 | lokinn, lokin, lokið | ||||||||||
完了分詞 | lokið | lokist |
- -ú- : -au- : -u- : -o-
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | sýp | saup | súpi | sypi | |
2人称 | sýpur | saupst | súpir | sypir | súp(tu) | |
3人称 | sýpur | saup | súpi | sypi | ||
複数 | 1人称 | súpum | supum | súpum | sypum | súpum |
2人称 | súpið | supuð | súpið | sypuð | súpið | |
3人称 | súpa | supu | súpi | sypu | ||
不定形 | að súpa | |||||
現在分詞 | súpandi | |||||
過去分詞 | sopinn, sopin, sopið | |||||
完了分詞 | sopið |
クラス3 snerta
[編集]不定形が-VCCaで終わる動詞はこのクラスに属する。母音等に応じて10のパターンが存在する。
- -e- : -a- : -u- : -o-
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | snert | snart | snerti | snyrti | |
2人称 | snertur | snarst | snertir | snyrtir | snert(tu) | |
3人称 | snertur | snart | snerti | snyrti | ||
複数 | 1人称 | snertum | snurtum | snertum | snyrtjum | snertum |
2人称 | snertið | snurtuð | snertið | snyrtjuð | snertið | |
3人称 | snerta | snurtu | snerti | snyrtu | ||
不定形 | að snerta | |||||
現在分詞 | snertandi | |||||
過去分詞 | snortinn, snortin, snortið | |||||
完了分詞 | snortið |
- -ve- : -va- : -u- : -o-
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | verp | varp | verpi | yrpi | |
2人称 | verpur | varpst | verpir | yrpir | verp(tu) | |
3人称 | verpur | varp | verpi | yrpi | ||
複数 | 1人称 | verpum | urpum | verpum | yrpum | verpum |
2人称 | verpið | urpuð | verpið | yrpuð | verpið | |
3人称 | verpa | urpu | verpi | yrpju | ||
不定形 | að verpa | |||||
現在分詞 | verpandi | |||||
過去分詞 | orpinn, orpin, orpið | |||||
完了分詞 | orpið |
- -inn- : -ann- : -unn- : -unn-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | spinn | spann | spinni | spynni | spinnst | spannst | spinnist | spynnist | ||
2人称 | spinnur | spannst | spinnir | spynnir | spinn(du) | ||||||
3人称 | spinnur | spann | spinni | spynni | |||||||
複数 | 1人称 | spinnum | spunnum | spinnum | spynnum | spinnum | spinnumst | spunnumst | spinnumst | spynnumst | spinnumst |
2人称 | spinnið | spunnuð | spinnið | spynnuð | spinnið | spinnist | spunnust | spinnist | spynnust | spinnist | |
3人称 | spinna | spunnu | spinni | spynnu | spinnast | spunnust | spinnist | spynnust | |||
不定形 | að spinna | að spinnast | |||||||||
現在分詞 | spinnandi | ||||||||||
過去分詞 | spunninn, spunnin, spunnið | ||||||||||
完了分詞 | spunnið | spunnist |
- -inn- : -ann- : -und- : -und-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | finn | fann | finni | fyndi | finnst | fannst | finnist | fyndist | ||
2人称 | finnur | fannst | finnir | fyndir | finn(du) | ||||||
3人称 | finnur | fann | finni | fyndi | |||||||
複数 | 1人称 | finnum | fundum | finnum | fyndum | finnum | finnumst | fundumst | finnumst | fyndumst | finnumst |
2人称 | finnið | funduð | finnið | fynduð | finnið | finnist | fundust | finnist | fyndust | finnist | |
3人称 | finna | fundu | finni | fyndu | finnast | fundust | finnist | fyndust | |||
不定形 | að finna | að finnast | |||||||||
現在分詞 | finnandi | ||||||||||
過去分詞 | fundinn, fundin, fundið | ||||||||||
完了分詞 | fundið | fundist |
- -vinn- : -vann- : -unn- : -unn-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | vinn | vann | vinni | ynni | vinnst | vannst | vinnist | ynnist | ||
2人称 | vinnur | vannst | vinnir | ynnir | vinn(du) | ||||||
3人称 | vinnur | vann | vinni | ynni | |||||||
複数 | 1人称 | vinnum | undum | vinnum | ynnum | vinnum | vinnumst | unnumst | vinnumst | ynnumst | vinnumst |
2人称 | vinnið | unnuð | vinnið | ynnuð | vinnið | vinnist | unnust | vinnist | ynnust | vinnist | |
3人称 | vinna | unnu | vinni | ynnu | vinnast | unnust | vinnist | ynnust | |||
不定形 | að vinna | að vinnast | |||||||||
現在分詞 | vinnandi | ||||||||||
過去分詞 | unninn, unnin, unnið | ||||||||||
完了分詞 | unnið | unnist |
- -in- : -aC- : -un- : -un-
直説法過去形単数では、語幹末尾の子音が無声になり、その前のnは末尾の子音に同化する。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | vind | vatt | vindi | yndi | vinst | vast | vindist | yndist | ||
2人称 | vindur | vast | vindir | yndir | vind(du) | ||||||
3人称 | vindur | vatt | vindi | yndi | |||||||
複数 | 1人称 | vindum | undum | vindum | yndum | vindum | vindumst | undumst | vindumst | yndumst | vindumst |
2人称 | vindið | unduð | vindið | ynduð | vindið | vindist | undust | vindist | yndust | vindist | |
3人称 | vinda | undu | vindi | yndu | vindast | undust | vindist | yndust | |||
不定形 | að vinda | að vindast | |||||||||
現在分詞 | vindandi | ||||||||||
過去分詞 | undinn, undin, undið | ||||||||||
完了分詞 | undið | undist |
- -en- : -an- : -un- : -un-
動詞によっては、各語幹のnは後続の子音に同化する。
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | renn | rann | renni | rynni | |
2人称 | rennur | rannst | rennir | rynnir | renn(du) | |
3人称 | rennur | rann | renni | rynni | ||
複数 | 1人称 | rennum | runnum | rennum | rynnum | rennum |
2人称 | rennið | runnuð | rennið | rynnuð | rennið | |
3人称 | renna | runnu | renni | rynnu | ||
不定形 | að renna | |||||
現在分詞 | rennandi | |||||
過去分詞 | runninn, runnin, runnið | |||||
完了分詞 | runnið |
- -ja/e- : -a- : -u- : -o-
不定形の語幹でBreakingが起きているパターン。直説法現在形単数でのみBreakingが起こらない形が現れる。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | berg | barg | bjargi | byrgi | bergst | bargst | bjargist | byrgist | ||
2人称 | bergur | bargst | bjargir | byrgir | bjarg(ðu) | ||||||
3人称 | bergur | barg | bjargi | byrgi | |||||||
複数 | 1人称 | björgum | burgum | björgum | byrgjum | björgum | björgumst | burgumst | björgumst | byrgjumst | björgumst |
2人称 | bjargið | burguð | bjargið | byrgjuð | bjargið | bjargist | burgust | bjargist | byrgjust | bjargist | |
3人称 | bjarga | burgu | bjargi | byrgju | bjargast | burgust | bjargist | byrgjust | |||
不定形 | að bjarga | að bjargast | |||||||||
現在分詞 | bjargandi | ||||||||||
過去分詞 | borginn, borgin, borgið | ||||||||||
完了分詞 | borgið | borgist |
- -ökkv- : -ökk- : -ukk- : -okk-
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | hrekk | hrökk | hrökkvi | hrykki | |
2人称 | hrekkur | hrökkst | hrökkvir | hrykkir | hrökk(tu) | |
3人称 | hrekkur | hrökk | hrökkvi | hrykki | ||
複数 | 1人称 | hrökkvum | hrukkum | hrökkvum | hrykkjum | hrökkvum |
2人称 | hrökkvið | hrukkuð | hrökkvið | hrykkjuð | hrökkvið | |
3人称 | hrökkva | hrukku | hrökkvi | hrykkju | ||
不定形 | að hrökkva | |||||
現在分詞 | hrökkvandi | |||||
過去分詞 | hrokkinn, hrokkin, hrokkið | |||||
完了分詞 | hrokkið |
- -y- : -ö- : -u- : -u-
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | syng | söng | syngi | syngi | |
2人称 | syngur | söngst | syngir | syngir | syng(ðu) | |
3人称 | syngur | söng | syngi | syngi | ||
複数 | 1人称 | söngjum | sungjum | syngjum | syngjum | syngjum |
2人称 | syngið | sunguð | syngjið | syngjuð | syngið | |
3人称 | syngja | sungu | syngi | syngju | ||
不定形 | að syngja | |||||
現在分詞 | syngjandi | |||||
過去分詞 | sunginn, sungin, sungið | |||||
完了分詞 | sungið |
クラス4 skera
[編集]不定形が-VCaで終わり、Cが流音(l, r, m, n)である動詞はこのクラスに属する。 母音によって2つのサブクラスが存在する。
- -e- : -a- : -á- : -o-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | sker | skar | skeri | skæri | skerst | skarst | skerist | skærist | ||
2人称 | skerur | skarst | skerir | skærir | sker(ðu) | ||||||
3人称 | skerur | skar | skeri | skæri | |||||||
複数 | 1人称 | skerum | skárum | skerum | skærum | skerum | skerumst | skárumst | skerumst | skærumst | skerumst |
2人称 | skerið | skáruð | skerið | skæruð | skerið | skerist | skárust | skerist | skærust | skerist | |
3人称 | skera | skáru | skeri | skæru | skerast | skárust | skerist | skærust | |||
不定形 | að skera | að skerast | |||||||||
現在分詞 | skerandi | ||||||||||
過去分詞 | skorinn, skorin, skorið | ||||||||||
完了分詞 | skorið | skorist |
- -o- : -o/va- : -o/vá- : -o-
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | kem | kom | komi | kæmi | |
2人称 | kemur | komst | komir | kæmir | kom(du) | |
3人称 | kemur | kom | komi | kæmi | ||
複数 | 1人称 | komum | komum | komum | kæmum | komum |
2人称 | komið | komuð | komið | kæmuð | komið | |
3人称 | koma | komu | komi | kæmu | ||
不定形 | að koma | |||||
現在分詞 | komandi | |||||
過去分詞 | kominn, komin, komið | |||||
完了分詞 | komið |
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | sef | svaf | sofi | svæfi | |
2人称 | sefur | svafst | sofir | svæfir | sof(ðu) | |
3人称 | sefur | svaf | sofi | svæfi | ||
複数 | 1人称 | sofum | sváfum | sofum | svæfum | sofum |
2人称 | sofið | sváfuð | sofið | svæfuð | sofið | |
3人称 | sofa | sváfu | sofi | svæfu | ||
不定形 | að sofa | |||||
現在分詞 | sofandi | |||||
過去分詞 | sofinn, sofin, sofið | |||||
完了分詞 | sofið |
クラス5 drepa
[編集]不定形の語幹が-VCaで終わり、Cが流音でない動詞はこのクラスに属する。 母音の差によって4つのサブクラスが存在する。
- -e- : -a- : -á- : -e-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | drep | drap | drepi | dræpi | drepst | drapst | drepist | dræpist | ||
2人称 | drepur | drapst | drepir | dræpir | drep(tu) | ||||||
3人称 | drepur | drap | drepi | dræpi | |||||||
複数 | 1人称 | drepum | drápum | drepum | dræpum | drepum | drepumst | drápumst | drepumst | dræpumst | drepumst |
2人称 | drepið | drápuð | drepið | dræpuð | drepið | drepist | drápust | drepist | dræpust | drepist | |
3人称 | drepa | drápu | drepi | dræpu | drepast | drápust | drepist | dræpust | |||
不定形 | að drepa | að drepast | |||||||||
現在分詞 | drepandi | ||||||||||
過去分詞 | drepinn, drepin, drepið | ||||||||||
完了分詞 | drepið | drepist |
- -iCj- : -a- : -á- : -e-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | bið | bað | biðji | bæði | biðst | baðst | biðjiist | bæðist | ||
2人称 | biður | baðst | biðjir | bæðir | bið(biddu) | ||||||
3人称 | biður | bað | biðji | bæði | |||||||
複数 | 1人称 | biðjum | báðum | biðjum | bæðum | biðjum | biðjumst | báðumst | biðjumst | bæðumst | biðjumst |
2人称 | biðjið | báðuð | biðjið | bæðuð | biðjið | biðjist | báðust | biðjist | bæðust | biðjist | |
3人称 | biðja | báðu | biðji | bæðu | biðjast | báðust | biðjist | bæðust | |||
不定形 | að biðja | að biðjast | |||||||||
現在分詞 | biðjandi | ||||||||||
過去分詞 | beðinn, beðin, beðið | ||||||||||
完了分詞 | beðið | beðist |
- -iggj- : -á- : -ág- : -eg-
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | þigg | þá | þiggi | þægi | |
2人称 | þiggur | þást | þiggir | þægir | þigg(ðu) | |
3人称 | þiggur | þá | þiggi | þægi | ||
複数 | 1人称 | þiggjum | þágum | þiggjum | þægjum | þiggjum |
2人称 | þiggið | þáguð | þiggið | þægjuð | þiggið | |
3人称 | þiggja | þágu | þiggi | þægju | ||
不定形 | að þiggja | |||||
現在分詞 | þiggjandi | |||||
過去分詞 | þeginn, þegin, þegið | |||||
完了分詞 | þegið |
- -é- : -á- : -á- : -é-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | sé | sá | sjái | sæi | sést | sást | sjáist | sæist | ||
2人称 | sérð | sást | sjáir | sæir | sjá(ðu) | ||||||
3人称 | sér | sá | sjái | sæi | |||||||
複数 | 1人称 | sjáum | sáum | sjáum | sæjum | sjáum | sjáumst | sáumst | sjáumst | sæjumst | sjáumst |
2人称 | sjáið | sáuð | sjáið | sæjuð | sjáið | sjáist | sáust | sjáist | sæjust | sjáist | |
3人称 | sjá | sáu | sjái | sæju | sjást | sáust | sjáist | sæjust | |||
不定形 | að sjá | að sjást | |||||||||
現在分詞 | sjándi | ||||||||||
過去分詞 | séður, séð, séð | ||||||||||
完了分詞 | séð | sést |
クラス6 grafa
[編集]不定形が-VCaである動詞はこのクラスに属する。 不定形の母音によって4つのサブクラスに分類される。
- -a- : -ó- : -ó- : -a-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | gref | gróf | grafi | græfi | grefst | grófst | grafist | græfist | ||
2人称 | grefur | grófst | grafir | græfir | graf(ðu) | ||||||
3人称 | grefur | gróf | grafi | græfi | |||||||
複数 | 1人称 | gröfum | grófum | gröfum | græfum | gröfum | gröfumst | grófumst | gröfumst | græfumst | gröfumst |
2人称 | grafið | grófuð | grafið | græfuð | grafið | grafist | grófust | grafist | græfust | grafist | |
3人称 | grafa | grófu | grafi | græfu | grafast | grófust | grafist | græfust | |||
不定形 | að grafa | að grafast | |||||||||
現在分詞 | graandi | ||||||||||
過去分詞 | grafinn, grfin, grafið | ||||||||||
完了分詞 | grafið | grafist |
- -a- : -ó- : -ó- : -e-
Cがk, gである場合、過去分詞、完了分詞の母音はeになる。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | ek | ók | aki | æki | ekst | ókst | akist | ækist | ||
2人称 | ekur | ókst | akir | ækir | ak(tu) | ||||||
3人称 | ekur | ók | aki | æki | |||||||
複数 | 1人称 | ökum | ókum | ökum | ækjum | ökum | ökumst | ókumst | ökumst | ækjumst | ökumst |
2人称 | akið | ókuð | akið | ækjuð | akið | akist | ókust | akist | ækjust | akist | |
3人称 | aka | óku | aki | ækju | akast | ókust | akist | ækjust | |||
不定形 | að aka | að akast | |||||||||
現在分詞 | akandi | ||||||||||
過去分詞 | ekinn, ekin, ekið | ||||||||||
完了分詞 | ekið | ekist |
- -eCj- : -ó- : -ó- : -a-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | hef | hóf | hefji | hæfi | hefst | hófst | hefjist | hæfist | ||
2人称 | hefur | hófst | hefjir | hæfir | hef(ðu) | ||||||
3人称 | hefur | hóf | hefji | æki | |||||||
複数 | 1人称 | hefjum | hófum | hefjum | hæfum | hefjum | hefjumst | hófumst | hefjumst | hæfumst | hefjumst |
2人称 | hefjið | hófuð | hefjið | hæfuð | hefjið | hefjist | hófust | hefjist | hæfust | hefjist | |
3人称 | hefja | hófu | hefji | hæfu | hefjast | hófust | hefjist | hæfust | |||
不定形 | að hefja | að hefjast | |||||||||
現在分詞 | hefjandi | ||||||||||
過去分詞 | hafinn, hafin, hafið | ||||||||||
完了分詞 | hafið | hafist |
- -eyj/æj- : -ó- : -ó/óg- : -á/eg-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | dey | dó | deyi | dæi | deyst | dóst | deyist | dæist | ||
2人称 | deyrð | dóst | deyir | dæir | dey(ðu) | ||||||
3人称 | deyr | dó | deyi | dæi | |||||||
複数 | 1人称 | deyjum | dóum | deyjum | dæjum | deyjum | deyjumst | dóumst | deyjumst | dæjumst | deyjumst |
2人称 | deyið | dóuð | deyið | dæjuð | deyið | deyist | dóust | deyist | dæjust | deyist | |
3人称 | deyja | dóu | deyi | dæju | deyjast | dóust | deyist | dæjust | |||
不定形 | að deyja | að deyjast | |||||||||
現在分詞 | deyjandi | ||||||||||
過去分詞 | dáinn, dáin, dáið | ||||||||||
完了分詞 | dáið | dáist |
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | hlæ | hló | hlæji | hlægi | |
2人称 | hlærð | hlóst | hlæjir | hlægir | hlæ(ðu) | |
3人称 | hlær | hló | hlæji | hlægi | ||
複数 | 1人称 | hlæjum | hlógum | hlæjum | hlægjum | hlæjum |
2人称 | hlæjið | hlóguð | hlæjið | hlægjuð | hlæið | |
3人称 | hlæja | hlógu | hlæji | hlægju | ||
不定形 | að hlæja | |||||
現在分詞 | hlæjandi | |||||
過去分詞 | hleginn, hlegin, hlegið | |||||
完了分詞 | hlegið |
これらのほかに、元々はクラス4、クラス5に属してした不規則な動詞が数個存在する。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | fel | fól | feli | fæli | felst | fólst | felist | fælist | ||
2人称 | felur | fólst | felir | fælir | fel(du) | ||||||
3人称 | felur | fól | feli | fæli | |||||||
複数 | 1人称 | felum | fólum | felum | fælum | felum | felumst | fólumst | felumst | fælumst | felumst |
2人称 | felið | fóluð | felið | fæluð | felið | felist | fólust | felist | fælust | felist | |
3人称 | fela | fólu | feli | fælu | felast | fólust | felist | fælust | |||
不定形 | að fela | að felast | |||||||||
現在分詞 | felandi | ||||||||||
過去分詞 | falinn, falin, falið | ||||||||||
完了分詞 | falið | falist |
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | treð | tróð | troði | træði | treðst | tróðst | troðist | træðist | ||
2人称 | treður | tróðst | troðir | træðir | troð (troddu) | ||||||
3人称 | treður | tróð | troði | træði | |||||||
複数 | 1人称 | troðum | tróðum | troðum | træðum | troðum | troðumst | tróðumst | troðumst | træðumst | troðumst |
2人称 | troðið | tróðuð | troðið | træðuð | troðið | troðist | tróðust | troðist | træðust | troðist | |
3人称 | troða | tróðu | troði | træðu | troðast | tróðust | troðist | træðust | |||
不定形 | að troða | að troðast | |||||||||
現在分詞 | troðandi | ||||||||||
過去分詞 | troðinn, troðin, troið | ||||||||||
完了分詞 | troðið | troðist |
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | vef | _óf | vefi | væfi | vefst | _ófst | vefist | væfist | ||
2人称 | vefur | _ófst | vefir | væfir | vef(ðu) | ||||||
3人称 | vefur | _óf | vefi | væfi | |||||||
複数 | 1人称 | vefum | _ófum | vefum | væfum | vefum | vefumst | _ófumst | vefumst | væfumst | vefumst |
2人称 | vefið | _ófuð | vefið | væfuð | vefið | vefist | _ófust | vefist | væfust | vefist | |
3人称 | vefa | _ófu | vefi | væfu | vefast | _ófust | vefist | væfust | |||
不定形 | að vefa | að vefast | |||||||||
現在分詞 | vefandi | ||||||||||
過去分詞 | ofinn, ofin, ofið | ||||||||||
完了分詞 | ofið | ofist |
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | veg | vó(g) | vegi | vægi | vegst | vó(g)st | vegist | vægist | ||
2人称 | vegur | vó(g)st | vegir | vægir | veg(ðu) | ||||||
3人称 | vegur | vó(g) | vegi | vægi | |||||||
複数 | 1人称 | vegum | vógum | vegum | vægjum | vegum | vegumst | vógumst | vegumst | vægjumst | vegumst |
2人称 | vegið | vóguð | vegið | vægjuð | vegið | vegist | vógust | vegist | vægjust | vegist | |
3人称 | vega | vógu | vegi | vægju | vegast | vógust | vegist | vægust | |||
不定形 | að vega | að vegast | |||||||||
現在分詞 | vegandi | ||||||||||
過去分詞 | veginn, vegin, vegið | ||||||||||
完了分詞 | vegið | vegist |
クラス7 leika
[編集]ei や au- などの母音を不定形の語幹に含む動詞などがこのクラスに属する。 直説法過去時制単数で é や jó が語幹に現れることが特徴である。
語幹の母音によって6つのサブクラスに分類される。
- -ei- : -é- : -é- : -ei-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | leik | lék | leiki | léki | leikst | lékst | leikist | leikist | ||
2人称 | leikur | lékst | leikir | leikir | leik(tu) | ||||||
3人称 | leikur | lék | leiki | leiki | |||||||
複数 | 1人称 | leikum | lékum | leikum | leikjum | leikum | leikumst | lékumst | leikumst | lékjumst | leikumst |
2人称 | leikið | lékuð | leikið | lékjuð | leikið | leikist | lékust | leikist | lékjust | leikist | |
3人称 | leika | léku | leiki | lékju | leikast | lékust | leikist | lékjust | |||
不定形 | að leika | að leikast | |||||||||
現在分詞 | leikandi | ||||||||||
過去分詞 | leikinn, leikin, leikið | ||||||||||
完了分詞 | leikið | leikist |
- -a- : -é- : -é- : -a-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | fell | féll | falli | félli | fallst | féllst | fallist | féllist | ||
2人称 | fellur | féllst | fallir | féllir | fall | ||||||
3人称 | fellur | féll | falli | félli | |||||||
複数 | 1人称 | föllum | féllum | föllum | féllum | föllum | föllumst | féllumst | föllumst | féllumst | föllumst |
2人称 | fallið | félluð | fallið | félluð | fallið | fallist | féllust | fallist | féllust | fallist | |
3人称 | falla | féllu | falli | féllu | fallast | féllust | fallist | féllust | |||
不定形 | að falla | að fallast | |||||||||
現在分詞 | fallandi | ||||||||||
過去分詞 | fallinn, fallin, fallið | ||||||||||
完了分詞 | fallið | fallist |
- -á- : -é- : -é- : -á-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | ræð | réð | ráði | réði | ræðst | réðst | ráðist | réðist | ||
2人称 | ræður | réðst | ráðir | réðir | ráð | ||||||
3人称 | ræður | réð | ráði | réði | |||||||
複数 | 1人称 | ráðum | réðum | ráðum | réðum | ráðum | ráðumst | réðumst | ráðumst | réðumst | ráðumst |
2人称 | ráðið | réðuð | ráðið | réðuð | ráðið | ráðist | réðust | ráðist | réðust | ráðist | |
3人称 | ráða | réðu | ráði | réðu | ráðast | réðust | ráðist | réðust | |||
不定形 | að ráða | að ráðast | |||||||||
現在分詞 | ráðandi | ||||||||||
過去分詞 | ráðinn, ráðin, ráðið | ||||||||||
完了分詞 | ráðið | ráðist |
- -au- : -jó- : -ju- : -au-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | eyk | jók | auki | yki | eykst | jókst | aukist | ykist | ||
2人称 | eykur | jókst | aukir | ykir | auk(tu) | ||||||
3人称 | eykur | jók | auki | yki | |||||||
複数 | 1人称 | aukum | jukum | aukum | ykjum | aukum | aukumst | jukumst | aukumst | ykjumst | aukumst |
2人称 | aukið | jukuð | aukið | ykjuð | aukið | aukist | jukust | aukist | ykjust | aukist | |
3人称 | auka | juku | auki | ykju | aukast | jukust | aukist | ykjust | |||
不定形 | að auka | að aukast | |||||||||
現在分詞 | aukandi | ||||||||||
過去分詞 | aukinn, aukin, aukið | ||||||||||
完了分詞 | aukið | aukist |
- -ú/ýj- : -jó- : -jugg- : -ú/ýj-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | bý | bjó | búi | byggi | býst | bjóst | búist | byggist | ||
2人称 | býrð | bjóst | búir | byggir | bú(ðu) | ||||||
3人称 | býr | bjó | búi | byggi | |||||||
複数 | 1人称 | búum | bjuggum | búum | byggjum | búum | búumst | bjuggumst | búumst | byggjumst | búumst |
2人称 | búið | bjugguð | búið | byggjuð | búið | búist | bjuggust | búist | byggjust | búist | |
3人称 | búa | bjuggu | búi | byggju | búast | bjuggust | bjúist | byggjust | |||
不定形 | að búa | að búast | |||||||||
現在分詞 | búandi | ||||||||||
過去分詞 | búinn, búin, búið | ||||||||||
完了分詞 | búið | búist |
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | spý | spjó | spýi | spýði | spýst | spjóst | spýist | spýðist | ||
2人称 | spýrð | spjóst | spýir | spýðir | spý(ðu) | ||||||
3人称 | spýr | spjó | spýi | spýði | |||||||
複数 | 1人称 | spýjum | spúðum | spýjum | spýðum | spýjum | spýjumst | spúðumst | spýjumst | spýðumst | spýjumst |
2人称 | spýið | spúðuð | spýið | spýðuð | spýið | spýist | spúðust | spýist | spýðust | spýist | |
3人称 | spýja | spúðu | spýi | spýðu | spýjast | spúðust | spýist | spýðust | |||
不定形 | að spýja | að spýjast | |||||||||
現在分詞 | spýjandi | ||||||||||
過去分詞 | spýinn, spýin, spýið | ||||||||||
完了分詞 | spýið | spýist |
(直説法単数を除く過去時制は弱変化により補充されている。)
- -a/öCj- : -jó- : -ju- : -a/öCj-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | hegg | hjó | höggvi | hyggi | heggst | hjóst | höggvist | hyggist | ||
2人称 | heggur | hjóst | höggvir | hyggir | högg(ðu) | ||||||
3人称 | heggur | hjó | höggvi | hyggi | |||||||
複数 | 1人称 | höggvum | hjuggum | höggvum | hyggjum | höggvum | höggvumst | hjuggumst | höggvumst | hyggjumst | höggvumst |
2人称 | höggvið | hjugguð | höggvið | hyggjuð | höggvið | höggvist | hjuggust | hjöggvist | hyggjust | höggvist | |
3人称 | höggva | hjuggu | höggvi | hyggju | höggvast | hjuggust | höggvist | hyggjust | |||
不定形 | að höggva | að höggvast | |||||||||
現在分詞 | höggvandi | ||||||||||
過去分詞 | höggvinn, höggvin, höggvið | ||||||||||
完了分詞 | höggvið | höggvist |
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | vex | óx | vaxi | yxi | |
2人称 | vexur | óxt | vaxir | yxir | vax(tu) | |
3人称 | vexur | óx | vaxi | yxi | ||
複数 | 1人称 | vöxum | uxum | vöxum | yxum | vöxum |
2人称 | vaxið | uxuð | vaxið | yxuð | vaxið | |
3人称 | vaxa | uxu | vaxi | yxu | ||
不定形 | að vaxa | |||||
現在分詞 | vaxandi | |||||
過去分詞 | vaxinn, vaxin, vaxið | |||||
完了分詞 | vaxið |
このクラスに属する不規則動詞の内、重要なものとしては fá 「得る」、 ganga 「歩く」がある。
- fá- : fékk- : feng- : feng-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | fæ | fékk | fái | fengi | fæst | fékkst | fáist | fengist | ||
2人称 | færð | fékkst | fáir | fengir | fá(ðu) | ||||||
3人称 | fær | fékk | fái | fengi | |||||||
複数 | 1人称 | fáum | fengum | fáum | fengjum | fáum | fáumst | fengumst | fáumst | fengjumst | fáumst |
2人称 | fáið | fenguð | fáið | fengjuð | fáið | fáist | fengust | fáist | fengjust | fáist | |
3人称 | fá | fengu | fái | fengju | fást | fengust | fáist | fengjust | |||
不定形 | að fá | að fást | |||||||||
現在分詞 | fándi | ||||||||||
過去分詞 | fenginn, fengin, fengið | ||||||||||
完了分詞 | fengið | fengist |
- gang- : gekk- : geng- :geng-
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | geng | gekk | gangi | gengi | gengst | gekkst | gangist | gengist | ||
2人称 | gengur | gekkst | gangir | gengir | gakk(tu) | ||||||
3人称 | gengur | gekk | gangi | gengi | |||||||
複数 | 1人称 | göngum | gengum | göngum | gengjum | göngum | göngumst | gengumst | göngumst | gengjumst | göngumst |
2人称 | gangið | genguð | gangið | gengjuð | gangið | gangist | gengust | gangist | gengjust | gangist | |
3人称 | ganga | gengu | gangi | gengju | gangst | gengust | gangist | gengjust | |||
不定形 | að ganga | að gangast | |||||||||
現在分詞 | gangndi | ||||||||||
過去分詞 | genginn, gengin, gengið | ||||||||||
完了分詞 | gengið | gengist |
弱変化動詞
[編集]弱変化動詞では、過去時制の語幹を、接辞 -ð/-d/-t を接続することによって形成する。弱変化動詞では、3つか2つの語幹から動詞の全形態が構成される。その語幹と、対応する形態を次に示す。(telja 「数える」を例に)
- telj- - 現在時制、現在分詞、不定詞、命令法
- tald- - 過去形
- tal- 過去分詞、完了分詞(過去分詞の中性単数主格に一致)
弱変化動詞における活用語尾は次のとおりである。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | -Ø, -i, -a | -i | -i | 直説法に同じ | -st, -ist, -ast | -ist | -ist | 直説法に同じ | ||
2人称 | -ur/(r)ð, -ir, -ar | -ir | -ir | -Ø/a(ðu/du/tu) | |||||||
3人称 | -ur/r, -ir, -ar | -i | -i | ||||||||
複数 | 1人称 | -um | -um | -um | -um | -umst | -umst | -umst | -umst | ||
2人称 | -ið | -uð | -ið | -ið | -ist | -ust | -ist | -ist | |||
3人称 | -a | -u | -i | -ast | -ust | -ist | |||||
不定形 | að -a | að -ast | |||||||||
現在分詞 | -andi男性単数主格 | ||||||||||
過去分詞 | -inn男性単数主格, -in女性単数主格, -ið中性単数主格 -ð/d/t-ur男性単数主格, -ð/d/t女性単数主格, -t中性単数主格 -aður男性単数主格, -uð女性単数主格, -að中性単数主格 |
||||||||||
完了分詞 | -ið, -t, -að | -ist, -st, -að |
telja 「数える」の各形態は次のようになる。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | tel | taldi | telji | teldi | telst | taldist | teljist | teldist | ||
2人称 | telur | taldir | teljir | teldir | tel(du) | ||||||
3人称 | telur | taldi | telji | teldi | |||||||
複数 | 1人称 | teljum | töldum | teljum | teldum | teljum | teljumst | töldumst | teljumst | teldumst | teljumst |
2人称 | teljið | tölduð | teljið | telduð | teljið | teljist | töldust | teljist | teldust | teljist | |
3人称 | telja | töldu | telji | teldu | teljast | töldust | teljist | teldust | |||
不定形 | að telja | að teljast | |||||||||
現在分詞 | teljandi | ||||||||||
過去分詞 | talinn, talin, talið | ||||||||||
完了分詞 | talið | talist |
(太字はウムラウトの影響を受けていることを表す。)
直説法現在単数の語尾によって3つのクラスに大別される。
クラス1 -a
[編集]弱変化動詞の大多数はこのクラスに属する。 このクラスに属する動詞は、活用上、
- 直説法現在単数の語尾が-a(1.), -ar(2., 3.)となる
- 過去分詞、完了分詞は-aðurで終わる
以上の2点が特徴である。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | kalla | kallaði | kalli | kallaði | kallast | kallaðist | kallist | kallaðist | ||
2人称 | kallar | kallaðir | kallir | kallaðir | kalla(ðu) | ||||||
3人称 | kallar | kallaði | kalli | kallaði | |||||||
複数 | 1人称 | köllum | kölluðum | köllum | kölluðum | köllum | köllumst | kölluðumst | köllumst | kölluðumst | köllumst |
2人称 | kallið | kölluðuð | kallið | kölluðuð | kallið | kallist | kölluðust | kallist | kölluðust | kallist | |
3人称 | kalla | kölluðu | kalli | kölluðu | kallast | kölluðust | kallist | kölluðust | |||
不定形 | að kalla | að kallast | |||||||||
現在分詞 | kallandi | ||||||||||
過去分詞 | kallaður, kölluð, kallað | ||||||||||
完了分詞 | kallað | kallast |
クラス2 -i
[編集]このクラスに属する動詞は、活用上、
- 直説法現在単数の語尾が-i(1.), -ir(2., 3.)となる
- 過去分詞、完了分詞は-ðurで終わる
- 過去分詞、完了分詞と語幹の間に母音aが挟まるかどうかが動詞によって決まっている
以上の3点が特徴である。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | byggi | byggði | byggi | byggði | byggist | byggðist | byggist | byggðist | ||
2人称 | byggir | byggðir | byggir | byggðir | bygg(ðu) | ||||||
3人称 | byggir | byggði | byggi | byggði | |||||||
複数 | 1人称 | byggjum | byggðum | byggjum | byggðum | byggjum | byggjumst | byggðumst | byggjumst | byggðumst | byggjumst |
2人称 | byggið | byggðuð | byggið | byggðuð | byggið | byggist | byggðust | byggist | byggðust | byggist | |
3人称 | byggja | byggðu | byggi | byggðu | byggast | byggðust | byggist | byggðust | |||
不定形 | að byggja | að byggjast | |||||||||
現在分詞 | byggjandi | ||||||||||
過去分詞 | byggður, byggð, byggt | ||||||||||
完了分詞 | byggt | byggst |
不定形の語幹が -Cja で終わっている動詞は、直説法過去、過去分詞、完了分詞以外の全形態でi-ウムラウトが起きた形になる。
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | segi | sagði | segi | segði | segist | sagðist | segist | segðist | ||
2人称 | segir | sagðir | segir | segðir | seg(ðu) | ||||||
3人称 | segir | sagði | segi | segði | |||||||
複数 | 1人称 | segjum | sögðum | segjum | segðum | segjum | segjumst | sögðumst | segjumst | segðumst | segjumst |
2人称 | segið | sögðuð | segið | segðuð | segið | segist | sögðust | segist | segðust | segist | |
3人称 | segja | sögðu | segi | segðu | segjast | sögðust | segist | segðust | |||
不定形 | að segja | að segjast | |||||||||
現在分詞 | segjandi | ||||||||||
過去分詞 | sagður, sögð, sagt | ||||||||||
完了分詞 | sagt | sagst |
クラス3 -Ø
[編集]不定形の語幹が以下のような構造をしている動詞の一部は、このクラスに属する。
- [i], [u]以外の母音 - C(j)a
- [i], [u]および二重母音 - (j)a
活用上、
- 直説法現在単数の語尾が-Ø(1.), -ur(2., 3.)となる
- 過去分詞、完了分詞について、-ðurで終わるものか、-innで終わるものかが動詞ごとに定まっている
以上の2点が特徴である。
語幹の母音によって、4つのサブクラスに分類される。
- -eCja
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | vef | vafði | vefji | vefði | vefst | vafðist | vefjist | vefðist | ||
2人称 | vefur | vafðir | vefjir | vefðir | vef(ðu) | ||||||
3人称 | vefur | vafði | vefji | vefði | |||||||
複数 | 1人称 | vefjum | vöfðum | vefjum | vefðum | vefjum | vefjumst | vöfjumst | vefjumst | vefjumst | vefjumst |
2人称 | vefjið | vöfðuð | vefjið | vefðuð | vefjið | vefjist | vöfðust | vefjist | vefðust | vefjist | |
3人称 | vefja | vöfðu | vefji | vefju | vefjast | vöfjust | vefjist | vefjust | |||
不定形 | að vefja | að vefjast | |||||||||
現在分詞 | vefjandi | ||||||||||
過去分詞 | vafinn, vafin, vafið | ||||||||||
完了分詞 | vafið | vafist |
- -yCja
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | styð | studdi | styðji | styddi | styðst | studdist | styðjist | styddist | ||
2人称 | styður | studdir | styðjir | styddir | styð(styddu) | ||||||
3人称 | styður | studdi | styðji | styddi | |||||||
複数 | 1人称 | styðjum | studdum | styðjum | styddum | styðjum | styðjumst | studdumst | styðjumst | styddumst | styðjumst |
2人称 | styðjið | studduð | styðjið | stydduð | styðjið | styðjist | studdust | styðjist | styddust | styðjist | |
3人称 | styðja | studdu | styðji | styddu | styðjast | studdust | styðjist | styddust | |||
不定形 | að styðja | að styðjast | |||||||||
現在分詞 | styðjandi | ||||||||||
過去分詞 | studdur, studd, stutt | ||||||||||
完了分詞 | stutt | stuðst |
- -ýja
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | kný | knúði | knýi | knýði | knýst | knúðist | knýist | knýðist | ||
2人称 | knýrð | knúðir | knýir | knýðir | kný(ðu) | ||||||
3人称 | knýr | knúði | knýi | knyýði | |||||||
複数 | 1人称 | knýjum | knúðum | knýjum | knýðum | knýjum | knýjumst | knúðumst | knýjumst | knýðumst | knýjumst |
2人称 | knýið | knúðuð | knýið | knýðuð | knýið | knýist | knúðust | knýist | knýðust | knýist | |
3人称 | knýja | knúðu | knýi | knýðu | knýjast | knúðust | knýist | knýðust | |||
不定形 | að knýja | að knýjast | |||||||||
現在分詞 | knýjandi | ||||||||||
過去分詞 | knúinn, knúin, knúið | ||||||||||
完了分詞 | knúið | knúist |
- -iCja
能動態 | 中動態 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | skil | skildi | skilji | skildi | skilst | skildist | skiljist | skildist | ||
2人称 | skilur | skildir | skiljir | skildir | skil(du) | ||||||
3人称 | skilur | skildi | skilji | skildi | |||||||
複数 | 1人称 | skiljum | skildum | skiljum | skildum | skiljum | skiljumst | skildumst | skiljumst | skildumst | skiljumst |
2人称 | skiljið | skilduð | skiljið | skilduð | skiljið | skiljist | skildust | skiljist | skildust | skiljist | |
3人称 | skilja | skildu | skilji | skildu | skiljast | skildust | skiljist | skildust | |||
不定形 | að skilja | að skiljast | |||||||||
現在分詞 | skiljandi | ||||||||||
過去分詞 | skilinn, skilin, skilið | ||||||||||
完了分詞 | skilið | skilist |
特殊なもの
[編集]Preterite-present verbs
[編集]アイスランド語には、現在時制が強変化動詞の過去時制と似たように形成される10個の動詞が存在する。ゲルマン語学ではpreterite-present verbsと呼ばれる[1]。
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | veit | vissi | viti | vissi | |
2人称 | veist | vissir | vitir | vissir | vit(tu) | |
3人称 | veit | vissi | viti | vissi | ||
複数 | 1人称 | vitum | vissum | vitum | vissum | vitum |
2人称 | vitið | vissuð | vitið | vissuð | vitið | |
3人称 | vita | vissu | viti | vissu | ||
不定形 | að vita | |||||
現在分詞 | vitandi | |||||
過去分詞 | vitaður, vituð, vitað | |||||
完了分詞 | vitað |
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | ann | unni | unni | ynni | |
2人称 | annt | unnir | unnir | ynnir | unn(tu) | |
3人称 | ann | unni | unni | ynni | ||
複数 | 1人称 | unnum | unnum | unnum | ynnum | unnum |
2人称 | unnið | unnuð | unnið | ynnuð | unnið | |
3人称 | unna | unnu | unni | ynnu | ||
不定形 | að unna | |||||
現在分詞 | unnandi | |||||
過去分詞 | unnaður, unnuð, unnað | |||||
完了分詞 | unnað |
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | man | mundi | muni | myndi | |
2人称 | manst | mundir | manir | myndir | mun(du) | |
3人称 | man | mundi | muni | myndi | ||
複数 | 1人称 | munum | mundum | munum | myndum | munum |
2人称 | munið | munduð | munið | mynduð | munið | |
3人称 | muna | mundu | muni | mynnu | ||
不定形 | að muna | |||||
現在分詞 | munandi | |||||
過去分詞 | munaður, munuð, munað | |||||
完了分詞 | munað |
直説法 | 接続法 | ||||
---|---|---|---|---|---|
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | ||
単数 | 1人称 | kann | kunni | kunni | kynni |
2人称 | kannt | kunnir | kunnir | kynnir | |
3人称 | kann | kunni | kunni | kynni | |
複数 | 1人称 | kunnum | kunnum | kunnum | kynnum |
2人称 | kunnið | kunnuð | kunnið | kynnuð | |
3人称 | kunna | kunnu | kunni | kynnu | |
不定形 | að kunna | ||||
現在分詞 | kunnandi | ||||
完了分詞 | kunnað |
直説法 | 接続法 | ||||
---|---|---|---|---|---|
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | ||
単数 | 1人称 | þarf | þurfti | þurfi | þyrfti |
2人称 | þarft | þurftir | þurfir | þyrftir | |
3人称 | þarf | þurfti | þurfi | þyrfti | |
複数 | 1人称 | þurfum | þurftum | þurfum | þyrftum |
2人称 | þurfið | þurftuð | þurfið | þyrftuð | |
3人称 | þurfa | þurftu | þurfi | þyrftu | |
不定形 | að þurfa | ||||
現在分詞 | þurfandi | ||||
完了分詞 | þurfað |
直説法 | 接続法 | |||
---|---|---|---|---|
現在 | 現在 | 過去 | ||
単数 | 1人称 | mun | muni | myndi |
2人称 | munt | munir | myndir | |
3人称 | mun | muni | myndi | |
複数 | 1人称 | munum | munum | myndum |
2人称 | munuð | munið | mynduð | |
3人称 | munu | muni | myndu | |
不定形 | að munu |
直説法 | 接続法 | |||
---|---|---|---|---|
現在 | 現在 | 過去 | ||
単数 | 1人称 | skal | skuli | skyldi |
2人称 | skalt | skulir | skyldir | |
3人称 | skal | skuli | skyldi | |
複数 | 1人称 | skulum | skulum | skyldum |
2人称 | skuluð | skulið | skylduð | |
3人称 | skulu | skuli | skyldu | |
不定形 | að skulu |
直説法 | 接続法 | ||||
---|---|---|---|---|---|
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | ||
単数 | 1人称 | má | mátti | megi | mætti |
2人称 | mátt | máttir | megir | mættir | |
3人称 | má | mátti | megi | mætti | |
複数 | 1人称 | megum | máttum | megum | mættum |
2人称 | megið | máttuð | megið | mættuð | |
3人称 | méga | máttu | megi | mættu | |
不定形 | að mega | ||||
現在分詞 | megandi | ||||
完了分詞 | mátt |
能動態 | 中動態 | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | ||
単数 | 1人称 | á | átti | eigi | ætti | |||||
2人称 | átt | áttir | megir | ættir | eig(ðu) | |||||
3人称 | á | átti | eigi | ætti | ||||||
複数 | 1人称 | eigum | áttum | eigum | ættum | eigum | eigumst | áttumst | eigumst | ættumst |
2人称 | eigið | áttuð | eigið | ættuð | eigið | eigist | áttust | eigist | ættust | |
3人称 | eiga | áttu | eigi | ættu | eigast | áttust | eigist | ættust | ||
不定形 | að eiga | að eigast | ||||||||
現在分詞 | eigandi | |||||||||
完了分詞 | átt | ást |
直説法 | 接続法 | ||||
---|---|---|---|---|---|
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | ||
単数 | 1人称 | vil | vildi | vilji | vildi |
2人称 | vilt | vildir | viljir | vildir | |
3人称 | vill | vildi | vilji | vildi | |
複数 | 1人称 | viljum | vildum | viljum | vildum |
2人称 | viljið | vilduð | viljið | vilduð | |
3人称 | vilja | vildu | vilji | vildu | |
不定形 | að vilja | ||||
現在分詞 | viljandi | ||||
完了分詞 | viljað |
コピュラ vera
[編集]直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | er | var | sé veri |
væri | |
2人称 | ert | varst | sért verir |
værir | ver(tu) | |
3人称 | er | var | sé veri |
væri | ||
複数 | 1人称 | erum | vorum | séum verum |
værum | verum |
2人称 | eruð | voruð | séuð verið |
væruð | verið | |
3人称 | eru | voru | sé(u) veri |
væru | ||
不定形 | að vera | |||||
現在分詞 | verandi | |||||
完了分詞 | verið |
過去語幹が -er に終わるもの。r は、重複によって形成された過去形の痕跡である。過去語幹を -er で書くものが正しいが、-ér で書かれることが一般的である。[2]
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | ||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | ||
単数 | 1人称 | ræ | reri réri |
rói | reri réri |
|
2人称 | rærð | rerir rérir |
róir | rerir rérir |
ró(ðu) | |
3人称 | rær | reri réri |
rói | reri réri |
||
複数 | 1人称 | róum | rerum rérum |
róum | rerum rérum |
róum |
2人称 | róið | reruð réruð |
róið | reruð réruð |
róið | |
3人称 | róa | reru réru |
rói | reru réru |
||
不定形 | að róa | |||||
現在分詞 | róandi | |||||
過去分詞 | róinn, róin, róið | |||||
完了分詞 | róið |
能動態 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | |||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | |||
単数 | 1人称 | græ | greri gréri |
grói | greri gréri | |
2人称 | grærð | grerir grérir |
gróir | grerir grérir | ||
3人称 | grær | greri gréri |
grói | greri gréri | ||
複数 | 1人称 | gróum | grerum grérum |
gróum | grerum grérum | |
2人称 | gróið | greruð gréruð |
gróið | greruð gréruð | ||
3人称 | gróa | greru gréru |
grói | greru gréru | ||
不定形 | að gróa | |||||
現在分詞 | gróandi | |||||
過去分詞 | gróinn, gróin, gróið | |||||
完了分詞 | gróið |
能動態 | 中動態 | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | ||
単数 | 1人称 | ný | neri néri |
núi | neri néri |
núist | nerist nérist |
núist | nerist nérist | |
2人称 | nýrð | nerir nérir |
núir | nerir nérir |
nú(ðu) | |||||
3人称 | nýr | neri néri |
núi | neri néri |
||||||
複数 | 1人称 | núum | nerum nérum |
núum | nerum nérum |
núum | núumst | nerumst nérumst |
núumst | nerum nérum |
2人称 | núið | neruð néruð |
núið | neruð néruð |
núið | núist | nerust nérust |
núist | nerust nérust | |
3人称 | núa | neru néru |
núi | neru néru |
núast | nerust nérust |
núist | nerust nérust | ||
不定形 | að núa | að núast | ||||||||
現在分詞 | núandi | |||||||||
過去分詞 | núinn, núin, núið | |||||||||
完了分詞 | núið | núist |
能動態 | 中動態 | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
直説法 | 接続法 | 命令法 | 直説法 | 接続法 | ||||||
現在 | 過去 | 現在 | 過去 | 現在 | 現在 | 過去 | 現在 | 過去 | ||
単数 | 1人称 | sný | sneri snéri |
snúi | sneri snéri |
snúist | snerist snérist |
snúist | snerist snérist | |
2人称 | snýrð | snerir snérir |
snúir | snerir snérir |
snú(ðu) | |||||
3人称 | snýr | sneri snéri |
snúi | sneri snéri |
||||||
複数 | 1人称 | snúum | snerum snérum |
snúum | snerum snérum |
snúum | snúumst | snerumst snérumst |
snúumst | snerum snérum |
2人称 | snúið | sneruð snéruð |
snúið | sneruð snéruð |
snúið | snúist | snerust snérust |
snúist | snerust snérust | |
3人称 | snúa | sneru snéru |
snúi | sneru snéru |
snúast | snerust snérust |
snúist | snerust snérust | ||
不定形 | að snúa | að snúast | ||||||||
現在分詞 | snúandi | |||||||||
過去分詞 | snúinn, snúin, snúið | |||||||||
完了分詞 | snúið | snúist |
脚注
[編集]- ^ Randall, William; Jones, Howard (2015-07-01). “On the early origins of the Germanic preterite presents” (英語). Transactions of the Philological Society 113 (2): 137. doi:10.1111/1467-968X.12045. ISSN 1467-968X.
- ^ Einarsson, Stefán (1949) (英語). ICELANDIC - grammar, text, glossary. London: Johns Hopkins Press. p. 104. ISBN 978-0801863578